هنر
معرق کاری که قدمت زیادی در ایران دارد یکی از زیباترین هنرها ی دستی
ایران زمین است. این هنر که با بهم چسباندن چوبهای مخصوص با رنگهای طبیعی و
متنوع زیبا ساخته می شود، بسیار ظریف و بخصوص است و در ایران جایگاه ویژه
ای دارد. قوی ترین آثار معرق دنیا در این هنر با دستان هنرمند و نگاه دقیق
ایرانیان به طبیعت، ساخته می شود. این هنر از کنارهم قرار دادن چوب های
مختلف درختان، که به رنگ های بسیار متنوع می باشند ، بوجود آمده، جان می
گیرد.س
همان
طور که در تعریف معرق گفته شد، معرق از کنار هم قراردادن چوب های رنگی
مطابق با طرح به دست می آید؛ در نتیجه برای ساخت یک اثر معرق، ماده اولیه،
چوب است، اما گاهی این هنر با تلفیق با مواد و هنر های دیگر می باشد و این
ترکیب، زیبایی خاصی به کار می بخشد.س
با
بهم آمیختن قطعات مختلف چوبهای مناسب، با رنگهای متنوع، هنرمند طرحی زیبا
می آفریند .برا ی این منظور طرحی ابتدا در نظر گرفته می شود و بر طبق نقشه
ای که در دست است و منتخب هنرمند می باشد، اولین قطعات چوبهای مختلف تراش
خورده، با استادی تام، در کنار هم قرار داده می شوند . علاوه بر معرق چوب،
انواع دیگری از هنر معرق وجود دارند، از جمله :س
س-معرق کاشی
س-معرق سرامیک
س-معرق سنگ
س-و معرق چرم
طرز کار معرق های دیگر با معرق چوب ، تقریبن یکسان است اما نوع کار، کاملا با هنر معرق با چوب متفاوت است و زیبایی خاص خود را دارد .س
معنی
لغوی معرق، یعنی هر چیزی که رگه دار باشد است، ولی مفهوم آن درهنر، بهم
پیوستن چوب ها با رنگهای طبیعی مختلف روی زمینه پولیستر سیاه می باشد. اگر
این هنر را با هنر کاشی کاری از لحاظ زمان پیدایش این هنر انطباق بدهیم می
توانیم به گنبد سرخ، در مراغه که مربوط به زمان ایلخانیان است اشاره کنیم .س
این گنبد، نوع بسیار ساده ی کاشی کاری به همین سبک است.س
کاشی
کاری معرق در دوران مغول نیز به همین صورت بوده است و در عصر صفوی به اوج
شکوفایی خود رسید و آثار بسیار ارزنده ای در هنر کاشی کاری بوجود آمد. تا
زمان قاجاریه این هنر به همین صورت باقی ماند و تنها تقلیدی ناقص از آثار
گذشتگان بود. تا این دوران نقش هایی که در کاشی کاری معرق به کار برده می
شد، نقش های قدیمی و سنتی بودند، اما با سفر تعدادی از هنرمندان به اروپا و
تدقیق و بررسی هنر و فرهنگ اروپایی، تغییرات بسیاری در نقشهای کاشی کاری
به وجود آمد و از آن به بعد، طرح انسان و دیگر طرحها، مانند اسلحه جنگی، در
هنر کاشی کاری دوران قاجاریه دیده می شود.س
یکی
از نمونه های قدیمی موجود ، ترکیب این دو هنر معرق و کاشی کاری، دری قدیمی
و بزرگ، متعلق به عصر قاجاریه است که در ضلع شمال غربی محوطه وزارت آموزش و
پرورش فعلی، قرار دارد. ارتفاع این ساختمان در حدود چهار و نیم متر و عرض
آن سه متر است .س
در
قرن هشتم هجری، خارق العاده ترین و زیباترین معرق ها، توسط هنرمندان
ایرانی ساخته شدند. ایرانیان توانستند این هنر زیبا و قدیمی را با اشکال
هندسی و با به کارگیری علم ریاضی خلق کنند.س
تا
قبل از این دوران، معرق کاشی کاری، بیشتر بکار برده می شد ولی هنرمندان
ایرانی معرق چوب را بر روی کارهای کوچکتر و ظریف تر قرار دادند، از اینرو
می توان ادعا نمود، هنر مشرق زمین مدیون معرق کاران ایرانی است.س
در
اکثر شهرهای ایران به خصوص در اصفهان، تبریز، یزد و کاشان ، نمونه هایی از
معرق کاری و کاشی معرق را در بناهای تاریخی می توان دید. بطور کلی می توان
گفت، معرق چوب را از ابتدا برای تزئینات استفاده می کردند . در این ارتباط
برای زیبایی سطح میز، بوفه، کتابخانه و لوازم چوبی، بیشتراز نقش های سنتی
استفاده می شد.س
مناسب ترین چوب های رایج در معرق ،چوب آبنوس، گلابی، توت و سنجد است که هر کدام در رنگ و بافت های متفاوتی وجود دارند.س
از
آثار فاخر معرق کاری مربوط به سال های ۱۳۱۳ و ۱۳۱۴ می توان دو تابلوی
ارزشمند را نام برد که اولی هنر دست استاد احمد رعنا و با طرح دو سوارکار
بوده و دومی اثر استاد عباس شهمیرزادی است که طرح یک زن را با ظرافت تمام
در هنر معرق به نقش کشیده است.س
یکی
از چیزی که می تواند ارزش معرق کاری را بیشتر کند، تکه های چوب به کار
رفته در آن است که باید ضخامتی بین ۲تا ۳ میلیمتر داشته باشد و از چوب هایی
سالم و بدون ترک خوردگی و یا پوسیدگی استفاده شود.س
لازم به یاد آوری است هر چه چوب خشک تر باشد بهتر است و در آینده امکان ترک خوردن درآن وجود ندارد.س
خلاقیت هنرمند معرق ساز با استفاده از وسائل ساده، در زیباسازی داخل خانه بسیار مؤثر است و فضایی زیبا و شکیل بوجود می آورد.س
معرق‌کاری در ایران
در
بعضی از منابع گفته شده است که معرق در ایران از هند آمده است، در
صورتیکه در سبک هندی چوب زمینهٔ کار یک تکه است و به علاوه جنس چوب در هند
با جنس چوب در ایران متفاوت است. در هند از چوب فوفل برای معرق استفاده می
شود . روش کار در سبک هندی به این صورت است که در ابتدا طرح را بر روی چوب
می کشند و سپس شکل‌ها را بریده و بعد با تکه‌های مختلف چوب پر می‌کنند.س
بر
طبق آخرین تحقیقاتی که در شهر سوخته در زابل انجام شده است، شانه‌ای پیدا
کرده اند که بر روی آن گلی با تکه‌های چوب کار شده است. این شانه متعلق
به ۵۰۰۰ سال پیش است و این ثابت می کند که معرق کاری در ایران خیلی پیش از
پیدایش این هنر درهند بوده است . طرح گلی که بر روی شانه است با طرح گلی که
بر روی ظروف سفالی کشف شده است یکی است و این نشان می دهد که این هنر
متعلق به هنرمندان ایرانی است.س
معرق دو نوع است:س
س۱-معرق برجسته
س۲ - معرق تخت یا صاف
معرق
کاری به هر شکلی که انجام شود، هنری پیچیده ، ظریف و پر کار است و هنرمند
با خلق آثاری ارزنده ، برای مثال مینیاتور بر روی چوب ، زیبایی خیره کننده
ای را به هر فضایی به ارمغان می آورد.س
پایان
تحقیق و پژوهش: ندا بلوری س
ikv luvr öhvd :کد مقاله در اندیشه آنلاین آلمان- پلتفرم دانشگاه سیرکمال
در یوتوب
برای مشاهده فیلم ویدئویی این مقاله. کلیک کنید
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر